Płatność końcowa

W dniu 9 października 2012 roku wpłynęła płatność końcowa dla zakończonego już Projektu Nr 2004/PL/16/C/PE/027 pn. „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze”. Kwota ta stanowi równowartość 20% zobowiązań w ramach Funduszu Spójności, pomniejszonych o 2% korekty systemowej, nakładanej na wszystkie projekty finansowane ze środków FS. Fakt przekazania przez Komisję Europejską płatności końcowej dla projektu stanowi ostateczne potwierdzenie spełnienia przez Beneficjenta wszystkich wymogów. Nasz projekt jest jednym z pierwszych w Polsce, rozliczonych z tego funduszu.

Deklaracja Zamknięcia i Raport Zamknięcia

W dniu 14 września 2011 roku Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów przekazał do Komisji Europejskiej Deklarację Zamknięcia i Raport Zamknięcia dla Projektu Nr 2004/PL/16/C/PE/027 pn. „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze”. Wniosek o płatność końcową wraz z Raportem Końcowym zostały ocenione jako rzetelne, a poniesione wydatki i wykonane w ramach Projektu prace zostały uznane jako przeprowadzone zgodnie z przepisami i warunkami decyzji przyznającej dofinansowanie.

Osiągnięcie efektu ekologicznego Projektu pn. „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze”

W dniu 11 lipca 2011 roku, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie uznał Umowę o dofinansowanie Projektu pn. „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze” za wykonaną pod względem rzeczowym i ekologicznym.

Stanowisko NFOŚiGW zostało poprzedzone dokładną analizą zrealizowanego przedsięwzięcia pod względem rzeczowym, ekologicznym i finansowym, a także poparte stanowiskiem Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Katowicach i Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gliwicach. Zbiegło się to z przekazaniem do Komisji Europejskiej przez stronę polską, Wniosku Zabrza o płatność końcową na kwotę 11 657 470, 20 EUR, a także z przekazaniem do Komisji Europejskiej Raportu Końcowego dla Projektu.
Obecnie trwają czynności związane z zamknięciem Projektu i jego certyfikacją.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie uznał umowy pożyczek inwestycyjnych zaciągniętych na finansowanie Projektu przez Gminę Zabrze i Zabrzańskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
Sp. z o.o. za wykonane.
Decyzja NFOŚiGW o finansowym i rzeczowym rozliczeniu pożyczek inwestycyjnych, pozwoli na zwolnienie części zabezpieczeń wymaganych na etapie zaciągania ww. pożyczek. Przede wszystkim zostanie zwolnione poręczenie Miasta Zabrze dla ZPWiK Sp. z o.o.

Realizacja Projektu przyczyniła się do wypełnienia priorytetów ochrony środowiska, wyrażonych w II Polityce Ekologicznej Państwa i Narodowym Programie Przygotowania do Członkostwa oraz osiągnięcia zdolności do sprostania wymogom członkostwa w Unii Europejskiej. Projekt wpisał się również w strategię wykorzystania Funduszu Spójności dla okresu programowania 2000 - 2006 jako uzupełniającego instrumentu realizacji Polityki Ekologicznej Państwa.

Roboty zostały zakończone w grudniu 2009 roku, następnie przygotowana została dla Komisji Europejskiej informacja końcowa dotycząca realizacji Projektu. Informacja ta, w postaci Raportu Końcowego oraz Wniosku o Płatność jest elementem decydującym o otrzymaniu płatności końcowej i uznaniu należytego wykonania przedsięwzięcia.
Nieosiągnięcie efektu ekologicznego mogłoby skutkować koniecznością zwrotu dotacji.

Dzięki rozbudowie i przebudowie sieci wodociągowej zapewnione zostało bezpieczeństwo zasilania w wodę o jakości odpowiadającej normom oraz właściwy rozkład ciśnień na obszarze miasta. Właściwą jakość parametrów wody, podawanej dla mieszkańców aglomeracji Zabrze, potwierdzają wyniki analiz wody w punktach kontrolnych, zlokalizowanych na terenie miasta. Bezpieczeństwo zasilania jest utrzymywane poprzez dywersyfikację kierunków zasilania i obniżenie awaryjności sieci.

Dzięki przebudowie oczyszczalni, na początku 2009 roku Zabrzańskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. uzyskało koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej. W 2009 roku na oczyszczalni ścieków „Śródmieście” wyprodukowano prawie 1 500 MWh energii elektrycznej pochodzącej z biogazu traktowanego jako Odnawialne Źródło Energii. W roku 2010, po ustabilizowaniu się procesów fermentacji osadu, ilość wyprodukowanej energii elektrycznej pochodzącej z biogazu wyniosła 1 985 MWh, co stanowi ok. 34% energii elektrycznej potrzebnej na oczyszczalni ścieków „Śródmieście” w ciągu roku.

Przebudowa oczyszczalni została również doceniona na forum krajowym. W XIII Edycji Ogólnopolskiego Konkursu „Modernizacja Roku 2008” otrzymaliśmy wyróżnienie w kategorii: „Obiekty Ochrony Środowiska, Przemysłowo-Inżynieryjne”.

Realizacja inwestycji stworzyła olbrzymią okazję do uporządkowania w krótkim czasie gospodarki wodno-ściekowej w Zabrzu i skróciła drogę do osiągnięcia standardów europejskich.

Informacje dotyczące Projektu pn. "Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze"

W dniu 7 września 2010 roku w Teatrze Nowym w Zabrzu odbyła się uroczysta konferencja z okazji zakończenia realizacji Projektu pn. "Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze", współfinansowanego ze środków Funduszu Spójności. Patronat nad konferencją objął Stanisław Gawłowski, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska, Sektorowy Urzędnik Zatwierdzający. W uroczystości wzięli udział projektanci i wykonawcy, a także osoby odgrywające znaczną rolę w życiu społecznym i politycznym kraju i regionu śląskiego, w tym przedstawiciele instytucji rządowych i samorządowych, posłowie, eurodeputowani oraz przedstawiciele beneficjentów środków unijnych z województwa śląskiego i małopolskiego, a także samorządowcy i przedstawiciele mieszkańców i media. ŚlOIIB reprezentował Franciszek Buszka, Przewodniczący Rady Izby.

Droga do sukcesu była jednak bardzo długa i trudna. W dniu 13 sierpnia 2004 roku w Brukseli został zarejestrowany wniosek aplikacyjny Gminy Zabrze o przyznanie pomocy w ramach Funduszu Spójności. Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 21 grudnia 2004 roku zostało przyznane dofinansowanie dla Projektu Nr 2004/PL/16/C/PE/027 pn. "Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze".

Zgodnie z Decyzją KE, wartość projektu wynosiła 91 mln euro, z czego 89,7 mln euro to wartość wydatków kwalifikowanych. Dofinansowanie z Funduszu Spójności zostało przyznane w wysokości 58,3 mln euro, stąd stopa pomocy wspólnotowej kształtowała się na poziomie 65% wydatków kwalifikowanych. Pozostałe 35% stanowił wkład własny Gminy Zabrze i Zabrzańskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Teatr Nowy w Zabrzu - 7 września 2010r. Na zdjęciu: pierwsza od prawej Małgorzata Mańka-Szulik prezydent Zabrza, Stanisław Gawłowski sekretarz stanu w MŚ, Milena Zimoń naczelnik wydziału koordynacji wdrożeń w MRR, Małgorzata Skucha zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW, Grażyna Hadjiraftis zastępca SUZ w MŚ, Marta Mizgalewicz koordynator projektu w NFOŚiGW i Piotr Niemiec prezes zarządu ZPWiK Sp. z o.o.

Podstawowym czynnikiem, który opóźniał rozpoczęcie robót w ramach projektów dofinansowywanych z Funduszu Spójności (do tych projektów należy również Projekt Zabrza) był fakt, że Komisja Europejska przyznając dofinansowanie uznała, że procedury oceny oddziaływania na środowisko przeprowadzane dla przedsięwzięć, nie spełniały wymogów dyrektyw unijnych i zobowiązała władze polskie do wykazania w sposób satysfakcjonujący, że procedury wymagane przez w/w dyrektywy zostały spełnione. W celu umożliwienia Beneficjentom wypełnienia tego warunku, w lipcu 2005 roku została znowelizowana ustawa Prawo ochrony środowiska.

Rok później (w lipcu 2006 roku), po wprowadzeniu zmian we wcześniej już opracowanych dokumentacjach projektowych i przeprowadzeniu nowych postępowań administracyjnych, komplet dokumentów dotyczących Zabrza został przesłany do KE. W II połowie 2006 roku, po opracowaniu kompletu dokumentacji projektowych wraz z kosztorysami inwestorskimi, wykonane zostały odpowiednie analizy porównawcze danych wyjściowych, wynikających z ,,Programu uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze", danych ujętych w Studium Wykonalności, Decyzji Komisji Europejskiej oraz zweryfikowanych danych, wynikających z dokumentacji przetargowych. Z porównania przedstawionych danych wynikało, że zarówno zakres rzeczowy jak i finansowy projektu został znacznie przekroczony w stosunku do przyjętych założeń.

Przekroczenia zakresu finansowego wynikały między innymi z przekroczenia zakresu rzeczowego, który był możliwy do stwierdzenia dopiero po opracowaniu szczegółowych dokumentacji projektowych, w oparciu o dokonane przeglądy istniejących sieci przy użyciu kamer wizyjnych. I tak na przykład niemożliwe okazało się wykorzystanie istniejącej kanalizacji ogólnospławnej dla odprowadzania wód opadowych, co było jednym z głównych założeń wstępnej pracy studialnej (koncepcji), opracowanej przez Główny Instytut Górnictwa w Katowicach. Powodem tego był fatalny stan techniczny tej sieci, spowodowany w głównej mierze eksploatacją górniczą a możliwy do stwierdzenia dopiero po dokładnym monitoringu tych sieci, przy użyciu kamer wizyjnych. Wynikła więc konieczność zaprojektowania i wykonania nowych ciągów kanalizacji deszczowej, nie ujętych we wcześniejszych opracowaniach.

Ponadto, na wzrost zakresu rzeczowego projektu miały wpływ takie czynniki jak konieczność uwzględnienia prognozowanych osiadań, spowodowanych wpływami eksploatacji górniczej (możliwa dopiero na etapie projektów technicznych), czy ostateczne dokonanie pełnej oceny stanu technicznego sieci na osiedlach, budowanych przez wielkie zakłady przemysłowe. Sieci na tych osiedlach nie były eksploatowane przez ZPWiK Sp. z o.o., tak więc ich stan techniczny i potrzeby w zakresie jej wymiany były trudne do sprecyzowania na wcześniejszym etapie.

W wielu przypadkach wzrost zakresu rzeczowego wynikał też ze szczegółowych rozwiązań projektowych, uwzględniających lokalne uwarunkowania (w tym również własnościowe), niemożliwe do przewidzenia na etapie koncepcji.

Modernizacja Roku 2008 - Wyróżnienie

W konsekwencji zaistniałych przekroczeń, po rozważeniu różnych wariantów, w styczniu 2007 roku, Gmina Zabrze oraz ZPWiK Sp. z o.o., po konsultacjach z Instytucjami Pośredniczącymi i Zarządzającymi Funduszem Spójności, podjęły decyzję o podzieleniu przedsięwzięcia na dwa etapy realizacyjne, wystąpieniu do KE o zmianę Decyzji KE dla projektu w zakresie dotyczącym zakresu rzeczowego oraz terminu zakończenia realizacji oraz o aplikowaniu o środki z Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013.

W dniu 4 listopada 2009 roku Komisja Europejska zatwierdziła zmianę pierwotnej decyzji w sprawie przyznania pomocy w ramach Funduszu Spójności dla projektu. Zmiana dotyczyła zakresu rzeczowego poprzez wyłączenie z projektu tej części, której zrealizowanie spowodowałoby przekroczenie sumarycznego zakresu rzeczowego, określonego w pierwotnej decyzji (dotyczy to Pawłowa, Zaborza, os. Borsig w Biskupicach, os. Piasek w Makoszowach) oraz zmiany terminu zakończenia realizacji projektu (przesunięcie terminu kwalifikowania wydatków do końca 2010 roku). Zmiana ta nie dotyczyła zakresu finansowego.

Po zawarciu wszystkich umów, wartość I-go Etapu Projektu wzrosła do kwoty ok. 141 mln euro, co przy stałej kwocie dofinansowania spowodowało, że realne dofinansowanie zarówno w zakresie wydatków całkowitych, jak i wydatków kwalifikowanych znacznie spadło. Projekt miał zapewnione finansowanie, jednak obciążenie z tego tytułu nie pozostawało bez wpływu na stopień zadłużenia zarówno Gminy, jak i ZPWiK Sp. z o.o. W celu sfinansowania projektu w ramach udziału własnego, zarówno Gmina, jak i Spółka zaciągnęły pożyczki inwestycyjne, Gmina Zabrze na kwotę 100 mln PLN, natomiast ZPWiK Sp. z o.o. na kwotę 124,5 mln PLN.

W ramach przedsięwzięcia zrealizowano pięć zadań na wykonanie robót budowlanych oraz cztery zadania na świadczenie usług. Kontrakty na roboty zawierane były wg. RED FIDIC BOOK i były obmiarowe.

Nałożona dyscyplina finansowa i stały nadzór nad zakresem rzeczowym pozwoliły zamknąć I Etap Projektu na poziomie zawartych umów.

Harmonogram zawierania umów

W dniu 24.05.2006 roku została zawarta umowa na usługi Konsultanta ds. przetargów. Wykonawcą była firma Grontmij Polska Sp. z o.o. Była to pierwsza umowa w ramach Projektu.

W dniu 20.06.2007 roku odbyło się uroczyste podpisanie pierwszej umowy na wykonanie robót. Umowa na przebudowę oczyszczalni ścieków "Śródmieście" została zawarta pomiędzy Gminą Zabrze, Zabrzańskim Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., a konsorcjum firm: Hydrobudowa Śląsk S.A. - (Lider) i Hydrobudowa Włocławek S.A. (obecnie Hydrobudowa Polska S.A.). Przekazanie placu budowy nastąpiło w czerwcu 2007 roku. Zadanie zostało zakończone w 2008.

19.09.2007 została zawarta umowa na wykonanie robót w dzielnicach Maciejów i Mikulczyce, z Konsorcjum firm: Strabag Sp. z o.o. z Warszawy (Lider), Prim S.A. z Mysłowic, Przedsiębiorstwo Inżynieryjno - Budowlane "Ekobud" Sp. z o.o. z Katowic i Deweloper Sp. z o.o. z Siemianowic Śląskich. Przekazanie placu budowy nastąpiło w październiku 2007.

Uroczyste wbicie łopaty na Zadaniu 1

W dniu 24.10.2007 roku została zawarta umowa na wykonanie robót w dzielnicach Grzybowice i Rokitnica, z Konsorcjum firm: Hydrobudowa Włocławek S.A. (Lider) (obecnie Hydrobudowa Polska S.A.) i PGB S.A. Przekazanie placu budowy nastąpiło w listopadzie 2007 roku.

Również w dniu 24.10.2007 roku została zawarta umowa na świadczenie usług Inżyniera z Konsorcjum firm: Grontmij Polska Sp. z o.o. (Lider) i Grontmij Nederland B.V. Umowa obowiązuje do dnia 31.12.2011 roku.

W dniu 7.11.2007 roku została zawarta umowa na wykonanie robót w dzielnicach Kończyce, Osiedle Janek, Osiedle Józefa oraz Centrum, z Konsorcjum firm: Strabag Sp. z o.o. z Warszawy - Lider, Strabag A.G. Austria, Prim S.A. z Mysłowic, Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Usługowe Ergopol Sp. z o.o. z Katowic i Przedsiębiorstwo Inżynieryjno-Budowlane Ekobud Sp. z o. o z Katowic. Przekazanie placu budowy nastąpiło na początku grudnia 2007 roku.

W dniu 14.11.2007 roku została zawarta umowa na wykonanie robót w dzielnicach Makoszowy i Biskupice, z Konsorcjum firm: Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych Pol-Aqua S.A. z Piaseczna (Lider) i Sack Invent Poland Sp. z o.o. z Warszawy. Przekazanie placu budowy nastąpiło również w grudniu 2007 roku.

Działania promocyjne, obowiązkowe dla projektów współfinansowanych ze środków unijnych, prowadziły dwie firmy: Eksa Sp. z o.o. z Wrocławia i WYG International z Warszawy.

W ciągu dwóch lat przebudowana została oczyszczalnia ścieków "Śródmieście" o przepustowości 33400 m3/d, wybudowano lub przebudowano ok. 127 km kanalizacji sanitarnej i ok. 101 km kanalizacji deszczowej, wybudowano ok. 13 km wodociągów przesyłowych i przebudowano ok. 76 km sieci wodociągowej rozdzielczej. Odtworzeniu podlegało ok. 380 tys. m2 nawierzchni dróg i chodników.

Zbiornik biogazu na Oczyszczalni ścieków "Śródmieście"

Całość przedsięwzięcia została realizowana w oparciu o 50 dokumentacji projektowych, a prace w terenie objęły swym zasięgiem ponad 80% powierzchni miasta.

Inwestycja pn. "Przebudowa Oczyszczalni Śródmieście" otrzymała wyróżnienie (II miejsce) w kategorii: "Obiekty Ochrony Środowiska, Przemysłowo-Inżynieryjne" XIII Edycji Ogólnopolskiego Konkursu "Modernizacja Roku 2008". Jest to wyróżnienie przede wszystkim dla Wykonawcy, tj. Hydrobudowy Polska S.A., a także Biura Projektów Budownictwa Komunalnego Sp. z o.o. z Katowic. Sukces został osiągnięty dzięki takim wspaniałym osobom jak Andrzej Buszta - Kierownik Budowy, Maria Nieć - Dyrektor Kontraktu czy też Krystyna Stambrowska - Generalny Projektant.

Realizacja zabrzańskiego Projektu Funduszu Spójności, to wielkie święto przede wszystkim inżynierów i techników, członków samorządu zrzeszonych głównie w ŚlOIIB, którzy zaprojektowali i zrealizowali tą inwestycję. Szczególnie trudne zadanie mieli do wykonania projektanci, wykonawcy i inspektorzy nadzoru na terenach objętych szkodami górniczymi.

Realizacja Projektu współfinansowanego z Funduszu Spójności stworzyła olbrzymią okazję do uporządkowania w krótkim czasie gospodarki wodno-ściekowej w Zabrzu i skróciła drogę do osiągnięcia standardów zgodnych z zapisami Traktatu Akcesyjnego i obowiązującymi przepisami polskimi i unijnymi. Nie wywiązanie się z podjętych zobowiązań obciążyłoby gminę i spółkę konsekwencjami w postaci kar finansowych.

Zadanie 1 - dzielnice Grzybowice i Rokitnica.
Zadanie 2 - dzielnice Pawłów, Kończyce, Os. Józefa, Os. Janek i Centrum.
Zadanie 3 - dzielnice Zaborze, Makoszowy i Biskupice.
Zadanie 4 - dzielnice Maciejów i Mikulczyce.
Zadanie 5 - Przebudowa oczyszczalni ścieków "Śródmieście".